Sint, Piet en ik

Eind jaren negentig. Ik was 5 jaar oud, en net verhuisd naar Nederland. Het was december en koud, tijd voor het Sinterklaasfeest. Je kan je wel voorstellen: ik sprak de taal niet, ik kende de cultuur niet. Dan ineens staat er een grote man voor je, enorme witte baard, een rood gewaad en een rare hoed in dezelfde kleur. Ernaast stonden mannen en vrouwen, zwart geschminkt, met grote rode lippen en pruiken met kleine krulletjes. Wat is dit nou? Heel wat tranen later, na wat geduw en getrek, wist mijn moeder toch een foto te maken van mij bij Sint op schoot.

Ook toen ik de Nederlandse taal onder de knie had, en de cultuur al kende, vond ik het Sinterklaasfeest maar niks. Mijn hele basisschooltijd zag ik tegen pakjesavond op. Ik moest weer een surprise maken en er cadeautjes in stoppen – ik snapte het niet. Wellicht was mijn eerste herinnering van Sint en zijn Pieten blijven hangen. Bovendien had ik geen Nederlandse papa en mama die me hielpen met knutselen. Pas op de middelbare school leerde ik het feest goed kennen. Ik sprak met vriendinnen af: lootjes trekken, een grappig gedicht schrijven en cadeautjes kopen voor een klein bedrag – we waren immers scholieren. De gedichten gingen over van alles. Onze vele schoolreisjes, jongens, feestjes en andere perikelen. We hebben tot tranen toe gelachen. Ja, dit Sinterklaasfeest vond ik wél gezellig.

Nu, alweer wat jaren later, heb ik nog steeds een positief beeld over het feest. Een gezellige avond met vrienden, leuke gedichten en cadeautjes. Alleen heb ik er nu een ander probleem mee. Waar de angst voor Sint en Piet is verdwenen, is verontwaardiging in de plaats gekomen. Het contrast tussen Sint en Piet valt me sinds kort pas op. De eerste een grote, blanke man met witte baard en een autoritaire uitstraling. De ander zwart geschminkt, met dikke rode lippen en gouden oorbellen. Zwart kroeshaar komt onder een felgekleurd hoedje uit. Zwarte Piet is soms wat onhandig en dom, en vaak atletisch.

Precies dit is de laatste jaren veel in de media geweest. Sommige (gekleurde) Nederlanders voelen zich gekwetst door dit stereotype beeld van Zwarte Piet. Het zou verwijzen naar het slavernijverleden: Zwarte Piet lijkt wel heel erg op de uit Afrika afkomstige slaven die de Nederlanders eeuwen geleden kochten en verkochten. Dit beeld snap ik wel. De uiterlijke kenmerken zijn stereotyperend voor mensen met een donkere huidskleur, en ook de fysieke kenmerken – zoals atletisch zijn – worden vaak aan mensen met een gekleurde huid gekoppeld.

Het VN heeft het afgelopen weekend een rapport uitgebracht waarin dit traditionele beeld van Zwarte Piet als racistisch wordt beschreven. Mensen voelen zich er gekwetst door. Ook minister van Sociale Zaken en vicepremier Lodewijk Asscher is het hier mee eens. Hij vindt het echter niet aan de regering om er wat aan te doen. Daar zijn de VN het mee oneens. De Nederlandse overheid zou niet genoeg aan de bestrijding van racisme doen. Door mensen te onderwijzen over racisme, discriminatie en het slavernijverleden bijvoorbeeld. Ik denk dat men dan begrip kan tonen voor elkaar, en in kan zien dat racisme zeker nog een rol speelt in ons dagelijks leven. Zelfs een feestdag die totaal onschuldig is (bedoeld), heeft racistische aspecten. Ik had het namelijk ook niet door, tot het op een dag klikte: Zwarte Piet kan kwetsend overkomen.

De Zwarte Pieten discussie is al jaren aan de gang en komt steeds weer terug. Hierdoor is verandering bijna onvermijdelijk. Deze verandering is echter niet acuut: Nederland zal tijd nodig hebben om dit te verwerken en accepteren. En dat mag natuurlijk, vind ik. Veel bedrijven en scholen hebben het traditionele uiterlijk van “Zwarte” Piet al aangepast; regenboogpieten en andere versies zijn regelmatig te zien tijdens het Sinterklaasfeest. Zo zal Nickelodeon, een televisiezender voor kinderen, dit jaar een “naturelpiet” opnemen in hun sinterklaasserie – een ongeschminkte piet. Deze Pieten hebben nog steeds het vrolijke karakter van de Piet die wij zo goed kennen en waar wij zoveel van houden. Volgens mij wordt de vreugde van het feest hierdoor niet aangetast, maar zelfs vergroot. Het is immers het gezelligst om Sinterklaas met heel Nederland te vieren.

Selma Hadziavdic, student Media & Business aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam. Crazy cat lady. Spreekt vloeiend Emoji en heeft een passie voor koffie. Geen fan van insecten.